Từ đầu năm 2024 đến nay, Hàn Quốc luôn phối hợp chặt chẽ với Mỹ và Nhật Bản trong các vấn đề liên quan đến Triều Tiên, cả ba nước đã cam kết tăng cường hợp tác chặt chẽ trong việc đối phó với sự gia tăng năng lực hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên, cũng như việc Bình Nhưỡng mở rộng hợp tác quân sự với Nga [1]. Sự hợp tác này dựa trên lợi ích chung của cả ba quốc gia trong việc duy trì hòa bình và ổn định trên bán đảo Triều Tiên cũng như trong khu vực Đông Bắc Á. Cả Hàn Quốc, Mỹ và Nhật Bản đều chung quan điểm cho rằng các vụ phóng tên lửa của Triều Tiên là vi phạm các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, các hành động này gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với hòa bình và an ninh khu vực. Hàn-Mỹ-Nhật cùng nhất trí về tầm quan trọng của sự hợp tác chặt chẽ giữa các đồng minh trước những mối đe dọa trong khu vực, vào ngày 30/5/2024, Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc Shin Won-sik đã gặp tân lãnh đạo Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ, Đô đốc Samuel Paparo, hai bên đã thảo luận về việc tăng cường quan hệ đồng minh; tăng cường khả năng răn đe mở rộng của Mỹ tại khu vực và tăng cường hợp tác an ninh ba bên với Nhật Bản [2]. Cuộc gặp này thể hiện nỗ lực không ngừng trong việc củng cố quan hệ đối tác chiến lược giữa Hàn Quốc, Mỹ và Nhật Bản ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Hàn Quốc và Mỹ vào ngày 10/6/2024 cũng đã tổ chức cuộc họp của Nhóm tham vấn hạt nhân lần thứ ba ở Thủ đô Seoul của Hàn Quốc. Nhóm được thiết lập tháng 4 năm 2023, cơ chế tham vấn này nhằm tăng cường liên minh Mỹ-Hàn và răn đe mở rộng, nhằm đảm bảo hòa bình và ổn định trên Bán đảo Triều Tiên cũng như trong khu vực. Hai bên đã thảo luận các chỉ dẫn mới trong việc phối hợp ứng phó với mọi mối đe dọa hạt nhân từ Triều Tiên. Các chỉ dẫn này bao gồm các nguyên tắc và thủ tục cho việc duy trì và củng cố một chính sách răn đe hạt nhân hiệu quả và đáng tin cậy [3]. Ngày 11/7/2024, bên lề Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Washington, Tổng thống Yoon Suk-yeol và người đồng cấp Mỹ Joe Biden cũng đã thông qua “Hướng dẫn răn đe hạt nhân và hoạt động hạt nhân trên Bán đảo Triều Tiên”. Đây được coi là dấu mốc quan trọng trong nỗ lực song phương nhằm tăng cường hợp tác đối phó với các mối đe dọa hạt nhân. Trong cuộc họp nội các ngày 16/7/2024, Tổng thống Yoon Suk-yeol nhấn mạnh liên minh của Hàn Quốc với Mỹ đã được nâng lên “dựa trên hạt nhân”, có khả năng ngăn chặn các mối đe dọa hạt nhân của Triều Tiên [4].

Hàn Quốc, Mỹ, Nhật Bản cũng đã ký kết Bản ghi nhớ về hợp tác quốc phòng ba bên nhằm tăng cường quan hệ an ninh giữa ba nước vào ngày 28/7. Bản ghi nhớ bao gồm các thỏa thuận nhằm tăng cường hợp tác quốc phòng giữa 3 quốc gia, thông qua việc luân phiên tổ chức các cuộc họp cấp bộ trưởng hàng năm và chia sẻ chặt chẽ thông tin về tình hình trên bán đảo Triều Tiên [5].

Hàn Quốc, Mỹ và Nhật Bản vào ngày 18/8/2024 tiếp tục tái khẳng định cam kết đối với việc duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhấn mạnh sự sẵn sàng đối mặt với những thách thức lớn nhất của thế giới thông qua hợp tác ba bên. Lãnh đạo ba nước đã ra tuyên bố chung để đánh dấu kỷ niệm “những tiến bộ to lớn” đạt được về hợp tác ba bên trong năm qua, đặc biệt sau hội nghị thượng đỉnh chung chưa từng có tại Trại David, Mỹ, ngày 18/8/2023. Tuyên bố chung nhấn mạnh: Hàn Quốc, Mỹ và Nhật Bản quyết tâm duy trì hòa bình và ổn định ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, duy trì sự thống nhất trong tầm nhìn chung, sẵn sàng ứng phó với những thách thức lớn nhất của thế giới. Cả ba nước đều tin rằng hợp tác ba bên là điều không thể thiếu trong việc giải quyết những thách thức hiện nay và sẽ tạo tiền đề cho một tương lai thịnh vượng. Đồng thời ba nước cùng nhấn mạnh cam kết tiếp tục tăng cường hợp tác an ninh, xây dựng trên nền tảng các liên minh vững chắc giữa Mỹ - Nhật Bản và Mỹ - Hàn Quốc; làm sâu sắc hơn sự liên kết giữa các ưu tiên kinh tế và công nghệ chung, tăng cường phối hợp trong các sáng kiến ​​y tế toàn cầu và mở rộng hơn nữa mối quan hệ bền chặt giữa con người với con người. Đáng chú ý, tuyên bố cũng nhấn mạnh tiến độ mà các nhóm làm việc ba bên đã đạt được trong cuộc chiến chống lại các nỗ lực của Triều Tiên nhằm tài trợ cho các chương trình vũ khí hạt nhân hủy diệt hàng loạt của Bình Nhưỡng thông qua tội phạm mạng và các hoạt động bất hợp pháp khác [6].

Ngoài ra, nhằm giám sát việc thực thi các biện pháp trừng phạt đối với Triều Tiên sau khi Nga phủ quyết đề xuất gia hạn nhiệm vụ của nhóm chuyên gia Liên hợp quốc phụ trách giám sát việc thi hành các biện pháp trừng phạt đối với chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên, ngày 16/10/2024 Mỹ, Hàn Quốc và Nhật Bản đã thành lập Nhóm Giám sát Trừng phạt Đa phương. Nhóm mới sẽ có nhiệm vụ tiếp tục công việc của nhóm chuyên gia Liên hợp quốc, bao gồm việc công bố các báo cáo định kỳ về việc thực thi trừng phạt và có sự tham gia của 8 quốc gia khác, trong đó có Anh, Pháp và Đức. Việc ra mắt nhóm giám sát mới đã được công bố tại một cuộc họp báo chung tại thủ đô Seoul, Hàn Quốc, với sự tham gia của Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Kurt Campbell, Thứ trưởng Ngoại giao Hàn Quốc Kim Hong-kyun và Thứ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Masataka Okano, cùng với các đại sứ của 8 nước [7].

Ngày 31/10/2024 (theo giờ Mỹ), Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và Hàn Quốc tiếp tục có cuộc gặp ở thủ đô Washington. Hai bên đã ra tuyên bố chung sau cuộc họp trong đó nhấn mạnh liên minh Mỹ-Hàn là mấu chốt cho hòa bình, an ninh và thịnh vượng trên bán đảo Triều Tiên và khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng hai nước ghi nhận liên minh Mỹ-Hàn đã phát triển thành một liên minh chiến lược toàn diện toàn cầu được xây dựng dựa trên tôn trọng, lòng tin, kết nối giữa nhân dân hai nước, các giá trị chung và thượng tôn pháp luật. Hai bên cũng cam kết tiếp tục thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực bao gồm biến đổi khí hậu, an ninh y tế, không phổ biến vũ khí hạt nhân và đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Mỹ và Hàn Quốc cam kết tiếp tục phối hợp nhằm ứng phó với các hành động của Triều Tiên vi phạm các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc[8].

Vào ngày 15/11, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol, Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã có cuộc gặp 3 bên bên lề Tuần lễ cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tại Lima, Peru. Đây là cuộc gặp đầu tiên giữa lãnh đạo 3 nước kể từ sau hội nghị thượng đỉnh tại Trại David, bang Maryland (Mỹ) năm 2023 và được coi là cuộc gặp cuối cùng của Tổng thống Mỹ Joe Biden với lãnh đạo hai quốc gia đồng minh trước khi ông kết thúc nhiệm kỳ và rời nhiệm sở vào tháng 1/2025. Lãnh đạo ba nước đã ra tuyên bố chung thành lập Ban thư ký ba bên chịu trách nhiệm điều phối và thực hiện các cam kết chung của ba nước. Ban thư ký mới này sẽ bảo đảm rằng công việc của ba quốc gia thực hiện cùng nhau tiếp tục thống nhất các mục tiêu và hành động để đưa Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương thành một khu vực phát triển, kết nối, kiên cường, ổn định và an toàn [9].

Sự phối hợp ngày càng chặt chẽ giữa Hàn Quốc, Mỹ, và Nhật Bản trong năm 2024 đã đạt được những tiến bộ đáng kể, tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn tồn tại những khoảng cách và khác biệt về lợi ích giữa các nước. Những khác biệt này có thể trở thành thách thức lớn đối với sự hợp tác trong tương lai. Dù vậy, ba quốc gia này vẫn nhận thức rõ rằng việc duy trì sự hợp tác chiến lược là rất quan trọng để đảm bảo an ninh khu vực và bảo vệ lợi ích chung. Các cuộc đàm phán và trao đổi thường xuyên giữa ba bên vẫn sẽ là chìa khóa để giải quyết những bất đồng, củng cố mối quan hệ và tạo ra một nền tảng hợp tác mạnh mẽ hơn trong tương lai.

Trần Thị Mỹ Hoa

Trung tâm Nghiên cứu Hàn Quốc, Triều Tiên

Theo nguồn:

[1] Kyodo News (2024), Japan, U.S., South Korea agree on closer cooperation over North Korea, https://english.kyodonews.net/news/2024/02/8380926e4ec3-update3-japan-us-s-korea-agree-on-closer-cooperation-over-n-korea.html

[2] Lê Ánh (2024), Mỹ - Nhật Bản - Hàn Quốc khẳng định tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong vấn đề Triều Tiên, https://baotintuc.vn/the-gioi/my-nhat-ban-han-quoc-khang-dinh-tiep-tuc-phoi-hop-chat-che-trong-van-de-trieu-tien-20240530144204151.htm

[3] Phạm Huân (2024), Mỹ, Hàn Quốc thảo luận chiến lược chung trước mối đe dọa hạt nhân từ Triều Tiên, https://baomoi.com/my-han-quoc-thao-luan-chien-luoc-chung-truoc-moi-de-doa-hat-nhan-tu-trieu-tien-c49336606.epi

[4] Kim Eun-jung (2024), Yoon says S. Korea-U.S. alliance elevated to 'nuclear-based' one, https://en.yna.co.kr/view/AEN20240716002300315

[5] Phương Anh (2024), Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc tăng cường hợp tác quốc phòng 3 bên, https://vov.vn/the-gioi/my-nhat-ban-va-han-quoc-tang-cuong-hop-tac-quoc-phong-3-ben-post1110678.vov

[6] Ji Da-gyum (2024), Leaders of S. Korea, US, Japan vow unity on ‘greatest challenges’, https://news.koreaherald.com/view.php?ud=20240818050100

[7] Hyonhee Shin (2024), US, South Korea, Japan unveil new team to monitor North Korea sanctions, https://www.reuters.com/world/us-south-korea-japan-unveil-new-team-monitor-north-korea-sanctions-2024-10-16/

[8] VOV (2024), Mỹ - Hàn Quốc tăng cường hợp tác trong các vấn đề quốc tế quan trọng, https://baomoi.com/my-han-quoc-tang-cuong-hop-tac-trong-cac-van-de-quoc-te-quan-trong-c50613896.epi

[9] Kim Eun-jung (2024) (4th LD) S. Korea, U.S., Japan unveil secretariat establishment, decry N.K.-Russia decision to expand Ukraine war, https://en.yna.co.kr/view/AEN20241116000654315