Cuộc gặp thượng đỉnh Hàn – Mỹ đã diễn ra tại Hàn Quốc ngay sau khi tân Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeon nhậm chức không lâu. Ngày 21/5/2022, Tổng thống Mỹ Joe Biden và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeon đã cùng họp báo công bố Bản tuyên bố chung Hàn – Mỹ với các nội dung như xây dựng trục chính vì hòa bình thịnh vượng, quan hệ đối tác kinh tế kỹ thuật chiến lược, nâng cấp quan hệ đồng minh lên quan hệ chiến lược toàn diện toàn cầu (1). Hai bên đã nhất trí quan điểm tăng cường quan hệ trên nhiều lĩnh vực và mở rộng không gian hợp tác vượt ra khỏi không gian Bán đảo Triều Tiên vì tự do, hòa bình và thịnh vượng.

Về mối quan hệ đồng minh chiến lược toàn diện toàn cầu, Tuyên bố chung Hàn – Mỹ chỉ rõ hai bên khẳng định mong muốn của nhau về việc nâng cấp mối quan hệ. Mỹ hoan nghênh kế hoạch của Hàn Quốc về một quốc gia trụ cột toàn cầu, dẫn dắt dân chủ chủ nghĩa, gia tăng trách nhiệm của mình trong khu vực và thế giới trong bối cảnh biến đổi khí hậu, dịch bệnh Covid-19 và tình hình thế giới biến động khôn lường. Hai bên cùng khẳng định thực hiện các cam kết về giảm thiểu phát thải nhà kính vào năm 2030 và khí cacbon vào năm 2050 cũng như cam kết về khí Metan. Hai bên cùng cam kết tăng cường ủng hộ các nỗ lực đa phương nhằm ngăn ngừa,đối phó nguy cơ của các bệnh truyền nhiễm, đánh giá cao cam kết của Hàn Quốc trong việc ủng hộ thiệt lập Quỹ trung gian tiền tệ (FIF) của Ngân hàng thế giới nhằm ổn định y tế toàn cầu và đối phó dịch bệnh cũng như cam kết tham gia Chương trình an ninh y tế toàn cầu (GHSA) ở cấp Bộ trưởng và mở văn phòng đại diện của tổ chức này tại Seoul. Hai bên trên cơ sở hợp tác y tế hiệu quả sẽ tăng cường hệ thống y tế, cải cách và hợp tác về phát hiện, điều trị sớm các bệnh thần kinh, nghiên cứu, trị liệu bệnh ung thư…

Hàn-Mỹ cũng cam kết sẽ tham gia các tổ chức toàn cầu nhằm có hành động đối với ngược đãi, quấy rối tình dục online với phụ nữ, hợp tác phát triển cơ cấu và trang bị kết nối 5G, 6G một cách an toàn, minh bạch và khai phóng. Hai bên sẽ hợp tác trong chính sách cyber quốc tế và khu vực bao gồm hợp tác về an ninh quốc tế trong không gian mạng, chia sẻ thông tin và huấn luyện trong không gian mạng. Hai bên cũng thống nhất lên án tất cả các hành động gây bất ổn, phương hại đến trật tự quốc tế và sẽ có hành động trong việc hỗ trợ nhân đạo cần thiết cho Ucraina và cấm vận tài chính đối với các tổ chức của Nga. Hai bên cũng có nhận thức chung về tầm quan trọng của việc duy trì một Ấn Độ dương-Thái Bình dương tự do, rộng mở, hòa bình và thịnh vượng, cùng hợp tác chặt chẽ thông qua Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ-Thái Bình dương (IPEF) trong các lĩnh vực như kinh tế số, mạng cung ứng, năng lượng sạch, tăng trưởng kinh tế bền vững. Hai bên cũng chia sẻ quan điểm về ASEAN và Ấn Độ-Thái Bình Dương, tăng cường quan hệ hợp tác với các quốc gia khu vực này trong các lĩnh vực như an ninh năng lượng, đầu tư hạ tầng, phát triển bền vững. Hai bên cũng khẳng định tôn trọng luật pháp quốc tế trong đi lại trên không và cảng biển, duy trì thương mại, hòa bình ổn định trên Biển Đông và các vùng biển khác. Hàn – Mỹ cũng khẳng định mối quan hệ đồng minh giữa hai bên rất sâu sắc và đã phát triển thành mối quan hệ chiến lược toàn diện, không ngừng hợp tác và làm sâu sắc thêm mối hữu hảo hai bên để cả hai cùng thành công trong một thế giới đang biến động nhanh chóng (2).

Để cụ thể hóa và thực thi tinh thần của Tuyên bố chung Hàn-Mỹ, hai bên đã xây dựng cơ chế Đối thoại an ninh kinh tế Hàn – Mỹ. Chính quyền của Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeon đã bổ nhiệm một vị trí mới trong phủ Tổng thống đó là chức thư kí an ninh kinh tế thuộc phòng an ninh quốc gia (3). Người đảm nhận chức vụ này cũng là người đảm nhận chính trong việc tổ chức Đối thoại An ninh kinh tế Hàn – Mỹ. Bên cạnh đó, Tổ IPEF trực thuộc Cục Ngoại giao kinh tế, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cũng được thành lập. Vào đầu tháng 6/2022, thứ trưởng Bộ Ngoại giao về an ninh kinh tế của Hàn Quốc cũng đã thảo luận trực tuyến với đại diện của Mỹ về việc thực thi IPEF (4).

Đối thoại An ninh kinh tế Hàn – Mỹ lần thứ nhất đã được tổ chức vào ngày 7/7/2022 tại Mỹ. Đây cũng là một hợp tác ghi dấu ấn của việc nângcấp mối quan hệ Hàn Mỹ lên quan hệ đồng minh chiến lược toàn diện toàn cầu. Đồng thời, cũng là bước đi đầu tiên của Mỹ qua cửa ngõ là Hàn Quốc trong việc thực thi IPEF. Với trọng tâm là hợp tác trongchuỗi cung ứng toàn cầu, chất bán dẫn, pin, khoáng sản, trí tuệ nhân tạo AI và cáccông nghệ tiên tiến khác, hai bên trao đổi và điều chỉnh chính sách trong từng lĩnh vực hướng đến an ninh thịnh vượng và lợi ích chung. Đặc biệt là trong bối cảnh khó khăn bởi ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 và cuộc khủng hoảng ở Ucraina, cần phải giải quyết những vấn đề trong chuỗi cung ứng toàn cầu, hạn chế sự phụ thuộc vào Trung Quốc, phối hợp cấm vận Nga và áp trần giá dầu Nga (5).

Việc nâng cấp quan hệ Hàn- Mỹ lên quan hệ đồng minh chiến lược toàn diện toàn cầu có thể nói đều có lợi cho cả hai bên. Về phần mình, Hàn Quốc có thể nâng cao uy thế và sức mạnh để răn đe các nguy cơ hạt nhân từ Triều Tiên, mở rộng ảnh hưởng quốc tế thông qua hợp tác với Mỹ. Quan hệ đồng minh chiến lược toàn diện toàn cầu Hàn - Mỹ sẽ có thể không chỉ giới hạn ở Bán đảo Triều Tiên mà còn mở rộng ra khu vực và toàn cầu trên nhiều lĩnh vực như kinh tế, an ninh chính trị…Điều này cho thấy trong tương lai, khả năng Hàn Quốc sẽ cùng hiện diện với Mỹ nhiều hơn ở khu vực cũng như trên toàn thế giới để cùng hợp tác giải quyết những vấn đề quốc tế trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Nguyễn Thị Thắm

Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

Tài liệu tham khảo

(1). Lee Ho-seung, 한미정상 “글로벌 포괄적 전략동맹” 격상… 경제안보동맹.대북공조 강화 (Thượng đỉnh Hàn-Mỹ nâng cấp “Quan hệ đồng minh chiến lược toàn diện toàn cầu”, tăng cường hợp tác đối với Triều Tiên, đồng minh an ninh kinh tế), News 1, 21/5/2022

(2). Kim Yoon-ho, <전문> 한미정상 공동성명 “경제안보대화 출범” ( Toàn văn Tuyên bố chung Hàn –Mỹ, đề xuất Đối thoại an ninh kinh tế), E-Today, 21/5/2022.

(3). Ahn Suk, 왕윤종 비서관 방미, 한미 경제안보 채널 가동 (Thư kí Hwang Yoon-jong sang Mỹ, khởi động kênh an ninh kinh tế Hàn-Mỹ), 서울신문, 4/7/2022

(4) Han Ye-kyeong, 한미 경제안보 담당 외교차관, IPEF 후속 화상논의 (Thứ trưởng Ngoại giao đảm trách an ninh kinh tế Hàn –Mỹ thảo luận trực tuyến về thực thi IPEF) , 매일경제, 1/6/2022

(5) Kang Byong-chul, 한미, 첫 경제안보대화…반도체 협력.공급망 위기대응 강화 협의 (Hàn-Mỹ, Đối thoại An ninh kinh tế lần thứ nhất…Thống nhất tăng cường đối phó nguy cơ mạng cung ứng, hợp tác chất bán dẫn), Yonhap News, 7/7/2022.