Bệnh viêm phổi do virus corona mới đã và đang là đại dịch toàn cầu lan rộng nhất mà con người gặp phải trong vòng hơn 100 năm qua. Trong bối cảnh dịch bệnh nghiêm trọng vẫn tiếp tục diễn biến khó lường, Hàn Quốc và Trung Quốc trong hai năm qua đã thực hiện tốt công tác phòng chống và kiểm soát dịch Covid-19 không chỉ trong phạm vi nước mình mà còn hợp tác với nhau rất hiệu quả,góp phần thúc đẩy quan hệ giữa hai nước.

Ngay từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát, chính phủ Hàn Quốc và Trung Quốc đã ủng hộ mạnh mẽ các nỗ lực chống đại dịch của nhau, cùng xây dựng và tìm ra các chương trình hợp tác quốc tế song phương và đa phương, đồng thời đánh giá cao những thành tựu chống dịch của mỗi bên. Vào ngày 3 tháng 1 năm 2020, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc (CDC) đã gửi thông tin về tình hình bệnh viêm phổi mới đang xảy ra ở Vũ Hán cho Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hàn Quốc (KCDC). Theo đó, KCDC đã có hành động ngay lập tức, đặt ra mức cảnh báo xanh để kiểm soát một căn bệnh truyền nhiễm mới. Khi virus corona mới bắt đầu bùng phát ở Vũ Hán thì cả chính phủ Trung Quốc và Hàn Quốc đều chú ý theo dõi xu hướng phát triển của dịch bệnh ở nước mình cũng như tích cực hỗ trợ, cung cấp cho nước kia những trang thiết bị y tế cần thiết vào thời điểm quan trọng. Ngày 30 tháng 1 năm 2020, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cho biết, với sự hợp tác giữa chính phủ và các doanh nghiệp, Hàn Quốc quyết định hỗ trợ khẩn cấp trị giá 5 triệu USD cho Trung Quốc, bao gồm hơn 2 triệu khẩu trang, 100.000 bộ quần áo bảo hộ và 100.000 cặp kính bảo vệ. Vào ngày 20 tháng 2, tân Tổng lãnh sự Hàn Quốc Kang Seung-seok, đã đến nhậm chức tại Vũ Hán bất chấp tình hình nghiêm trọng của đại dịch ở tỉnh Hồ Bắc. Ông đã mang theo một chuyến hàng vật tư y tế cứu trợ do chính quyền địa phương, doanh nghiệp và các tổ chức phi chính phủ của Hàn Quốc quyên góp. Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết, Hàn Quốc là một trong những quốc gia đầu tiên quyên góp, hỗ trợ với một trong những lượng hàng hóa chống đại dịch lớn nhất cho Trung Quốc.

Ngược lại, vào ngày 6 tháng 3, sau khi đại dịch bùng phát ở Hàn Quốc, chính phủ Trung Quốc đã quyết định hỗ trợ cho Hàn Quốc 100.000 khẩu trang N95, 1 triệu khẩu trang phẫu thuật, 10.000 bộ quần áo bảo hộ y tế và 50.000 bộ dụng cụ xét nghiệm. Ngoài ra, vào thời điểm quan trọng khi nguồn cung cấp y tế thiếu hụt, người phát ngôn của Đại sứ quán Trung Quốc tại Hàn Quốc cho biết rằng, một chuyến hàng 5 triệu khẩu trang, bao gồm khẩu trang y tế thông thường và khẩu trang N95, sẽ được xuất khẩu sang Hàn Quốc từ ngày 10 tháng 3 [1].

Dịch bệnh đã từng bước được kiểm soát ở cả Hàn Quốc và Trung Quốc, chính phủ hai nước vẫn không ngừng tăng cường hợp tác song phương trong công tác phòng chống dịch. Ngày 13 tháng 3 năm 2020, cơ chế chung Hàn - Trung về Covid-19 chính thức được thành lập, do hai Bộ Ngoại giao chủ trì với sự tham gia của các cơ quan y tế, giáo dục, hải quan, xuất nhập cảnh, hàng không dân dụng và các ban ngành khác. Từ ngày 1 tháng 5, thỏa thuận “con đường nhanh” giữa Hàn Quốc và Trung Quốc áp dụng cho 10 tỉnh và thành phố của Trung Quốc đã cho phép du khách Hàn Quốc và Trung Quốc nộp đơn xin thị thực dễ dàng hơn. Sau khi trải qua các thủ tục kiểm tra sức khỏe và kiểm dịch, công dân Hàn Quốc được cách ly trong thời gian ngắn hơn ở Trung Quốc, và toàn bộ thời gian lưu trú của họ được quản lý hiệu quả, tạo thành một vòng khép kín để đảm bảo an toàn. Du khách Trung Quốc đến Hàn Quốc muốn sử dụng “con đường nhanh” cần phải xin miễn kiểm dịch khi xin thị thực từ Đại sứ quán hoặc Lãnh sự quán Hàn Quốc tại Trung Quốc. Nếu đáp ứng các điều kiện được phía Hàn Quốc chấp thuận và xét nghiệm âm tính trước khi xuất cảnh và sau khi đến Hàn Quốc, họ được miễn kiểm dịch và chấp nhận sự quản lý phòng chống dịch linh hoạt của phía Hàn Quốc. “Con đường nhanh” Hàn - Trung là một biện pháp sáng tạo được thực hiện trong bối cảnh cả hai nước đã kiểm soát hiệu quả dịch bệnh. Nó tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi nhân sự trong các lĩnh vực kinh doanh, hậu cần, sản xuất và dịch vụ kỹ thuật quan trọng, giảm thiểu tác động tiêu cực của dịch bệnh đối với chuỗi công nghiệp, chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị quốc tế, đồng thời ổn định hợp tác kinh tế song phương.

Song song với sự giúp đỡ, đoàn kết của hai nước trong phòng chống dịch bệnh, các nhà lãnh đạo của Hàn Quốc và Trung Quốc cũng đã phát đi những tín hiệu tích cực thông qua các cuộc điện đàm và trao đổi thư tay. Trong lời kêu gọi ngày 20 tháng 2 năm 2020, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã thay mặt chính phủ và nhân dân Hàn Quốc gửi lời chia buồn sâu sắc tới người dân Trung Quốc vì những khó khăn khi đại dịch bùng phát và tin tưởng rằng, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình, người dân Trung Quốc sẽ đoàn kết và chiến thắng đại dịch. Ngày 13 tháng 3, ông Tập Cận Bình đã thay mặt chính phủ và nhân dân Trung Quốc gửi điện thư tới Tổng thống Moon Jae-in, bày tỏ lời chia buồn chân thành tới chính phủ và nhân dân Hàn Quốc và sẵn sàng hợp tác để vượt qua đại dịch. Ông Tập nhấn mạnh Trung Quốc và Hàn Quốc là hai nước láng giềng gần gũi, luôn giúp đỡ lẫn nhau trong lúc khó khăn, chính phủ và nhân dân Hàn Quốc đã bày tỏ sự quan tâm và giúp đỡ rất nhiều cho Trung Quốc trong cuộc chiến chống lại đại dịch. Đặc biệt, việc Hàn Quốc và Trung Quốc đi đầu trong việc tạo ra “con đường nhanh”, đã gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ về tình đoàn kết và hợp tác hai bên và cũng là một mô hình mới cho thế giới[3].

Bên cạnh những cuộc điện đàm trao đổi giữa hai nhà lãnh đạo cao nhất của hai nước thì Hàn Quốc và Trung Quốc cũngthường xuyên có những cuộc điện đàm trao đổi, và viếng thăm lẫn nhau của các cấp lãnh đạo khác, tiêu biểu như: ngày 21 tháng 12 năm 2020, Chủ tịch Ủy ban thường vụ Đại hội đại biểu nhân dân Trung Quốc Lập Chiến Thư đã tổ chức cuộc họp qua video với Chủ tịch Quốc hội Hàn Quốc Park Byeong-seok. Từ ngày 25 đến ngày 27 tháng 11 năm 2020, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị thăm chính thức Hàn Quốc, hội kiến ​​với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in, Chủ tịch Quốc hội Park Byeong-seok và hội đàm với Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Hàn Quốc Kang Kyung-wha. Vào ngày 13 tháng 5 và ngày 21 tháng 10 năm 2020, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Trung Quốc và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Hàn Quốc đã nói chuyện qua điện thoại. Hai bên nhất trí tăng cường trao đổi quân sự cấp cao và hợp tác thực chất trong các lĩnh vực như phòng chống dịch bệnh, trao đổi thông tin liên lạc hàng hải và hàng không, nhằm thúc đẩy quan hệ đối tác hợp tác chiến lược Hàn Quốc – Trung Quốc phát triển sâu rộng, cùng nhau duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực. Bước sang năm 2021, Bộ trưởng Bộ ngoại giao Hàn Quốc mới được bổ nhiệm là ông Chung Eui-yong đã có chuyến thăm chính thức đến Trung Quốc, hội kiến với Bộ trưởng Bộ ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị vào ngày 3 tháng 4. Ngày 14 tháng 9 năm 2021, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã có chuyến thăm chính thức Hàn Quốc và hội kiến với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in. Trong cuộc gặp này, hai bên đều coi trọng quan hệ Hàn Quốc - Trung Quốc và khẳng định, trong dịch bệnh, Hàn Quốc và Trung Quốc đã duy trì liên lạc cấp cao chặt chẽ và hợp tác kinh tế thương mại ngày càng phát triển, là hình mẫu cho hợp tác quốc tế chống dịch [6].

Ngoài ra, Đối thoại cấp cao truyền thông Hàn - Trung lần thứ 12 đã được tổ chức trực tuyến vào ngày 25 tháng 9 năm 2020 để thảo luận về tình hữu nghị và hợp tác giữa hai nước trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang đe dọa toàn cầu. Đây là Đối thoại trao đổi phương tiện truyền thông cao cấp giữa hai nước, bao gồm đại diện giới truyền thông của Hàn Quốc và Trung Quốc, lần đầu tiên được tổ chức vào năm 2009. Chủ đề của cuộc đối thoại cấp cao giữa truyền thông Hàn Quốc và Trung Quốc lần này là “Giúp đỡ nhau vượt qua đại dịch-Thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược Hàn Quốc-Trung Quốc lên một tầm cao hơn”. Các đại biểu tham dự của Hàn Quốc và Trung Quốc đã có những trao đổi sâu sắc, thảo luận sôi nổi, phản hồi tích cực về các mối quan tâm của hai bên, đồng thời góp tiếng nói của các phương tiện truyền thông nhằm thúc đẩy hợp tác giữa hai nước và quốc tế chung tay chống lại đại dịch.

Việc quan hệ chính trị - ngoại giao Hàn - Trung đang phát triển theo chiều hướng tốt đẹp cũng đã tạo điều kiện để thúc đẩy quan hệ đầu tư, thương mại song phương. Vào năm 2017, thương mại song phương giữa Hàn Quốc và Trung Quốc đã lên tới 240 tỷ USD từ 6,4 tỷ USD vào năm 1992, tăng lên khoảng 40 lần [2]. Do ảnh hưởng của đại dịch đến nền kinh tế hai nước, thương mại song phương giữa Hàn Quốc và Trung Quốc nửa đầu năm 2020 chỉ đạt 131,56 tỷ USD, giảm 5,8% so với cùng kỳ năm 2019 [5]. Tuy nhiên, sau khi hai nước thiết lập “con đường nhanh”, các trao đổi thương mại, đầu tư giữa hai bên đã được nối lại và khởi sắc hơn.

Có thể nói, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đã và đang ảnh hưởng lớn trên toàn cầu thì Hàn Quốc và Trung Quốc vẫn có mối quan hệ hợp tác chặt chẽ, đặc biệt là quan hệ hợp tác giải quyết vấn đề an ninh phi truyền thống. Hai quốc gia lớn ở khu vực Đông Bắc Á đã cùng sẻ chia, giúp đỡ, tương trợ nhau trong đại dịch. Bên cạnh đó, quan hệ ngoại giao giữa các cấp lãnh đạo cũng được Hàn Quốc và Trung Quốc đặc biệt coi trọng, góp phần thúc đẩy quan hệ đối tác hợp tác chiến lược Hàn – Trung.

Phan Thị Diễm Huyền – Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

Tài liệu tham khảo:

1. Dong Xiangrong, Perceptions and Misperceptions between China and South Korea amid the COVID-19 Pandemic

https://theasanforum.org/perceptions-and-misperceptions-between-china-and-south-korea-amid-the-covid-19-pandemic/

2. EunSook Yang (2020), The two Koreas’relations with China: Vision and Challenge, Revista UNISCI / UNISCI Journal, Nº 52 (January/Enero 2020), p. 79.

3. Xinhuanet (2020), China-S. Korea cooperation against COVID-19 effective, exemplary

http://www.xinhuanet.com/english/2020-05/14/c_139054494.htm

4. Đại sứ quán Trung Quốc tại Hàn Quốc (2020), Mười sự kiện tiêu biểu trong quan hệ Trung – Hàn năm 2020

http://kr.china-embassy.org/chn/zhgx/t1843195.htm

5. Bộ Công thương Trung Quốc (2020), Khái quát về hợp tác kinh tế thương mại Trung – Hàn trong 6 tháng đầu năm năm 2020

http://www.mofcom.gov.cn/article/tongjiziliao/sjtj/yzzggb/202012/20201203021787.shtml

6.Bộ Ngoại giao Trung Quốc (2021), Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in hội kiến với Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị

https://www.fmprc.gov.cn/web/wjbzhd/t1907128.shtml