Cuộc tập trận chung mùa hè thường niên giữa Hàn Quốc và Mỹ được bắt đầu từ ngày 16/8 với quy mô thu hẹp so với bình thường do đại dịch COVID -19. Cuộc tập trận được diễn ra trong 9 ngày, chủ yếu bao gồm huấn luyện phòng thủ, sở chỉ huy mô phỏng trên máy tính, trong đó không bao gồm các nội dung diễn tập ngoài trời và số lượng binh sỹ tham gia sẽ ở mức tối thiểu. Cuộc tập trận được hai bên nhấn mạnh tính chất phòng thủ như thường lệ. Chiều ngày 26/8, cuộc tập trận chung kết thúc theo đúng các kịch bản đã xây dựng từ ngày 16/8, gồm phần một (phòng thủ) và phần hai (phản công). Trước đó, ngày 10/8-13/8, quân đội Hàn-Mỹ đã có cuộc diễn tập sơ bộ nhằm chuẩn bị cho cuộc tập trận chính thức. Cuộc tập trận chung lần này nhận được sự quan tâm và theo dõi của nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới; trong đó, đặc biệt các bên liên quan đã đưa ra những bình luận, phản ứng và các quan điểm nhìn nhận khác nhau.

Về phía Triều Tiên:

Sau khi tiếp nhận thông tin Hàn - Mỹ tiến hành các hoạt động huấn luyện sơ bộ nhằm chuẩn bị cho cuộc tập trận chung chính thức, ngày 10/8, Phó Chủ tịch Ủy ban Tuyên truyền đảng Lao động Triều Tiên, em gái của nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, bà Kim Yo-jong, đã lên tiếng chỉ trích. Bà Kim Yo-jong cho rằng đây là biểu hiện rõ nhất của chính sách gây hấn, thù địch của Mỹ và điều này gây nguy hiểm cho người dân Triều Tiên, làm gia tăng căng thẳng trên Bán đảo Triều Tiên. Đồng thời, bà cho biết đây cũng là hành động không khôn khéo của Hàn Quốc sẽ làm ảnh hưởng đến mối quan hệ liên Triều. Triều Tiên sẽ củng cố khả năng phòng thủ quốc gia và khả năng đánh phủ đầu mạnh mẽ, để có thể nhanh chóng phản ứng với bất kỳ hành động quân sự nào chống lại Bình Nhưỡng.

Tiếp đến, ngày 11/8, Phó chủ tịch Đảng Lao động Triều Tiên phụ trách Mặt trận Thống nhất, phụ trách vấn đề liên Triều, ông Kim Yong-chol cũng tiếp tục cho rằng Hàn Quốc đã bỏ qua cơ hội để tạo ra một bước ngoặt trong quan hệ liên Triều. Bình Nhưỡng sẽ khiến cho Seoul nhận thấy đâu là lựa chọn nguy hiểm và Hàn Quốc có thể sẽ phải đối mặt với cuộc khủng hoảng an ninh nghiêm trọng vì lựa chọn sai lầm này. Ông cho rằng, Hàn Quốc cần hiểu rõ có thể phải trả giá đắt khi đã đáp lại thiện chí của Triều Tiên bằng những hành động thù địch, để mất cơ hội cải thiện quan hệ liên Triều.

Ngày 12/8 Đại sứ Triều Tiên tại Nga Sin Hong-chol đã kêu gọi Mỹ rút quân khỏi Hàn Quốc, đồng thời cho rằng cuộc tập trận chung đang diễn ra là “diễn tập chiến tranh”. Theo ông Sin Hong-chol, Mỹ nên rút quân và đưa các khí tài quân sự đang triển khai khỏi Hàn Quốc để nhằm đạt được hòa bình trên bán đảo Triều Tiên. Tình hình sẽ trở nên nghiêm trọng liên tục trên bán đảo Triều Tiên và sẽ không bao giờ chấm dứt chừng nào quân đội Mỹ còn đóng ở Hàn Quốc. Ông cũng cho rằng quyết định của Mỹ khi tiến hành cuộc tập trận chung với Hàn Quốc cho thấy Washington không muốn sử dụng biện pháp ngoại giao để giải quyết các vấn đề trên bán đảo Triều Tiên.

Ngày 19/8 theo các nguồn tin quân sự cho biết, trước đó Triều Tiên đã đưa ra những cảnh báo cấm tàu thuyền trong 2 ngày 15-16/8 ở các khu vực đông bắc trên Biển Đông. Những cảnh báo như vậy thường được đưa ra trước thềm các vụ phóng tên lửa hoặc thử vũ khí nhằm thông tin cho các tàu thuyền tránh xa một số khu vực dự kiến sẽ bị ảnh hưởng. Chính vì vậy, nhiều đồn đoán cho rằng Triều Tiên có thể đưa ra kế hoạch phóng tên lửa nhằm phản đối các cuộc tập trận chung đang diễn ra giữa Seoul và Washington. Tuy nhiên, các quan chức thuộc Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hàn Quốc (JCS) cho biết, trên thực tế đã không có vụ phóng tên lửa nào diễn ra trong thời gian này.

Cuộc diễn tập quân sự Hàn - Mỹ đi vào hồi kết, cùng ngày 26/8 trang mạng truyền thông Uriminzokkiri của Triều Tiên đã đưa ra cảnh báo về Mỹ và Hàn Quốc khi tiếp tục cho rằng cuộc tập trận quân sự chung là cố tình làm xấu đi tình hình trên bán đảo Triều Tiên, đây được coi là trò đùa nguy hiểm với lửa, được tiến hành như một phần trong nỗ lực nhằm hoàn tất quá trình chuẩn bị cho cuộc xâm lược Triều Tiên. Trang mạng Triều Tiên tố cáo Hàn Quốc đã biện minh cho hành động xâm lược của mình khi thông đồng với các lực lượng bên ngoài khi nói rằng cuộc tập trận chỉ mang tính chất phòng thủ.

Về phía Hàn Quốc

Ngày 12/8, Hội đồng An ninh quốc gia Hàn Quốc (NSC) đã kêu gọi Triều Tiên kiềm chế các hành động có thể gây leo thang căng thẳng trên Bán đảo Triều Tiên, đồng thời phân tích các động thái của Triều Tiên liên quan đến cuộc tập trận quân sự chung Hàn - Mỹ cũng như quan hệ giữa hai miền, Triều Tiên - Mỹ và Triều Tiên - Trung Quốc; đánh giá năng lực phản ứng của các cơ quan chức năng Hàn Quốc phụ trách công việc này, cũng như thống nhất cần thiết phải hợp tác với các quốc gia có liên quan khác để sớm nối lại đối thoại với Triều Tiên.

Trong bối cảnh các quan chức của Bình Nhưỡng đưa ra cảnh báo cứng rắn với Mỹ và Hàn Quốc về cuộc tập trận chung đang diễn ra, Bộ Thống nhất Hàn Quốc ngày 17/8 cho biết Hàn Quốc sẽ theo dõi chặt chẽ hơn các phản ứng và hành động của Triều Tiên. Đồng thời, ngày 18/8, Bộ trưởng Thống nhất Hàn Quốc Lee In-young cũng đã kêu gọi Triều Tiên quay trở lại bàn đàm phán trong năm nay với thái độ linh hoạt và chủ động để thảo luận về phi hạt nhân hóa, giảm nhẹ trừng phạt, bình thường hóa quan hệ với Mỹ và cải thiện quan hệ liên Triều. Theo ông Lee In-young, những sự kiện chính trị trong thời gian sắp tới có thể làm chậm lại tiến trình hòa bình với Bình Nhưỡng như: kế hoạch bầu cử Tổng thống Hàn Quốc vào cuối năm nay, cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của Mỹ vào năm 2022 và khả năng tăng cường cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc. Theo ông Lee In-young, các sự kiện quốc tế như Hội nghị thượng đỉnh Nhóm Các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) tại Rome sắp tới và Thế vận hội mùa Đông Bắc Kinh vào năm 2022 có thể sẽ là cơ hội quan trọng để xây dựng lòng tin và nối lại hợp tác giữa hai miền Triều Tiên.

Về phía Mỹ

Ngày 10/8, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price tiếp tục khẳng định, các cuộc tập trận mang tính chất hoàn toàn phòng thủ, đồng thời nhấn mạnh Mỹ không có ý định thù địch với Triều Tiên và điều này đã được Mỹ nhiều lần nhấn mạnh. Mỹ luôn ủng hộ đối thoại liên Triều, và sẵn sàng tiếp tục làm việc với các bên liên quan để đạt mục tiêu đó. Bộ Quốc phòng Mỹ nhấn mạnh, cuộc tập trận chung được quyết định dựa trên thỏa thuận chung giữa Seoul và Washington nhằm duy trì trạng thái phòng thủ liên quân tổng hợp mạnh mẽ, sẵn sàng đối phó với các mối đe dọa.

Ngày 23/8, phát biểu trước báo giới sau cuộc hội đàm với ông Noh Kyu-duk, đặc phái viên của Hàn Quốc về hòa bình và an ninh trên Bán đảo Triều Tiên, đặc phái viên Mỹ về Triều Tiên, ông Sung Kim đã tái khẳng định các cuộc tập trận chung giữa Mỹ và Hàn Quốc diễn ra từ lâu, thường xuyên và hoàn toàn mang tính chất phòng thủ cũng như tăng cường an ninh cho cả hai nước; đồng thời ông Kim hối thúc Bình Nhưỡng quay trở lại đối thoại. Có thể thấy, thông điệp hòa giải của ông Kim gửi tới Triều Tiên được đưa ra trong bối cảnh Mỹ lo ngại rằng Bình Nhưỡng có thể sử dụng cuộc tập trận quân sự như một cái cớ để thực hiện các hành động khiêu khích gây cản trở đến những nỗ lực đảm bảo ổn định tình hình trên Bán đảo Triều Tiên.

Có thể thấy, trước thềm cuộc tập trận quân sự chung Mỹ - Hàn, mối quan hệ Hàn Quốc và Triều Tiên đã có những tín hiệu tích cực khi hai bên đã nối lại đường dây liên lạc qua biên giới. Tuy nhiên, cuộc tập trận lần này phần nào làm giảm đi thiện chí hòa giải mới chớm nở giữa hai miền, bởi Triều Tiên từ lâu đã coi các cuộc tập trận chung giữa Mỹ và Hàn Quốc là các hành động thù địch và là sự chuẩn bị cho các kế hoạch tấn công nhằm vào Bình Nhưỡng. Một trong những minh chứng cho sự phản đối này là trong vòng 2 tuần qua, phía Triều Tiên đã không trả lời các cuộc điện thoại hàng ngày từ phía Hàn Quốc; Triều Tiên cũng từ chối trả lời các kênh liên lạc quân sự ở các khu vực biên giới phía Đông và phía Tây. Cho đến nay, ngay cả khi cuộc tập trận đã kết thúc, Triều Tiên vẫn tiếp tục không trả lời các cuộc gọi liên lạc. Bởi vậy, các cuộc tập trận chung Mỹ - Hàn phần nào bị coi là một trong những nguyên nhân khiến quan hệ liên Triều căng thẳng. Vì thế, trong những năm gần đây, các cuộc tập trận chung thường niên này dường như đã được thu hẹp lại để tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc đàm phán nhằm thuyết phục Bình Nhưỡng hủy bỏ các chương trình hạt nhân và tên lửa. Hiện chưa rõ trong thời gian tới phía Triều Tiên sẽ có phản ứng ra sao, tuy nhiên hòa bình trên bán đảo Triều Tiên sẽ luôn là chủ đề luôn được cả thế giới mong chờ.

Trần Thị Mỹ Hoa, Trung tâm Nghiên cứu Hàn Quốc-Triều Tiên

Tài liệu tham khảo

1. Thông tấn Hàn Quốc (Yonhap) (2021), S. Korea, U.S. start joint training amid N. Korea's protest

https://en.yna.co.kr/view/AEN20210816002000315?section=nk/nk

2. Thông tấn Hàn Quốc (Yonhap) (2021), NSC urges N. Korea not to escalate tensions over allies' defense drills

https://en.yna.co.kr/view/AEN20210812012100315?section=nk/nk

3. Thông tấn Hàn Quốc (Yonhap) (2021), N.K. envoy demands U.S. troops' withdrawal from S. Korea, denounces military drills as war rehearsal: TASS

https://en.yna.co.kr/view/AEN20210812003600325

4. Thông tấn Hàn Quốc (Yonhap) (2021), N.K. leader's sister slams S. Korea, U.S. over joint military exercise

https://en.yna.co.kr/view/AEN20210810001455325?section=nk/nk

5. Thông tấn Hàn Quốc (Yonhap) (2021), U.S. says joint military exercise is defensive, holds no hostility toward DPRK

https://en.yna.co.kr/view/AEN20210812000200325?section=nk/nk

6.  Thông tấn Hàn Quốc (Yonhap) (2021), Unification minister urges N.K. to return to negotiating table within this year

https://en.yna.co.kr/view/AEN20210818006300325?section=nk/nk

7. Thông tấn của Hàn Quốc (Yonhap) (2021), Unification ministry will keep close watch on N.K. response to joint exercise: official

https://en.yna.co.kr/view/AEN20210817005200325?section=nk/nk

8. Thông tấn của Hàn Quốc (Yonhap) (2021), N. Korea issued navigational warning for East Sea in indication of missile launch preparations

https://en.yna.co.kr/view/AEN20210819002251325?section=nk/nk

9. Thông tấn của Hàn Quốc (Yonhap) (2021), Top nuclear envoys of S. Korea, U.S. discuss humanitarian aid to N. Korea

https://en.yna.co.kr/view/AEN20210823000454325?section=nk/nk

10. Thông tấn của Hàn Quốc (Yonhap) (2021), N.K. propaganda outlet denounces S. Korea-U.S. military drill as 'playing with fire'

https://en.yna.co.kr/view/AEN20210826002451325?section=nk/nk

11. N. Korea remains unresponsive to S. Korea's hotline calls even after summertime joint exercise wraps up

https://en.yna.co.kr/view/AEN20210827004700325?section=nk/nk

12. Mạnh Hùng (2021), Quân đội Hàn - Mỹ kết thúc cuộc tập trận chung mùa hè

https://baotintuc.vn/tap-tran-dien-tap/quan-doi-han-my-ket-thuc-cuoc-tap-tran-chung-mua-he-20210826162611339.htm