Mới đây, Hàn Quốc và Triều Tiên đã đồng ý cải thiện quan hệ song phương, bắt đầu bằng việc khôi phục các đường dây liên lạc liên Triều. Liệu sau khi nối lại đường dây nóng, quan hệ liên Triều có phục hồi sau những ngày tháng bế tắc kéo dài hay không? Mặc dù câu trả lời còn ở phía sau, nhưng có thể thấy đây là một trong những hoạt động có ý nghĩa tích cực góp phần hâm nóng mối quan hệ giữa Triều Tiên và Hàn Quốc.

Triều Tiên đã cắt đứt tất cả các đường dây liên lạc với Hàn Quốc từ ngày 9/6/2020, nhằm phản đối việc các nhà hoạt động dân sự phía Hàn Quốc tổ chức người tị nạn miền Bắc rải truyền đơn chống phá Triều Tiên. Đỉnh điểm là ngày 16/6, Triều Tiên cho nổ tung Văn phòng liên lạc chung liên Triều tại Kaesong. Đường dây liên lạc liên Triều là một trong các kênh liên lạc quan trọng của hai miền Nam - Bắc, gồm Văn phòng liên lạc liên Triều, đường dây liên lạc quân sự trên biển Đông và biển Tây và đường dây nóng thượng đỉnh kết nối giữa Phủ Tổng thống Hàn Quốc và Ủy ban Quốc vụ Triều Tiên. Nhân dịp kỷ niệm ngày ký kết Hiệp định đình chiến chiến tranh Triều Tiên (1950-1953), ngày 27/7 Hàn Quốc và Triều Tiên đã bất ngờ khôi phục các đường dây liên lạc liên Triều sau 13 tháng gián đoạn. Trước đó, Tổng thống Moon Jae-in và Chủ tịch Kim Jong-un đã nhiều lần trao đổi thư từ từ tháng 4 nhân kỷ niệm 3 năm Hội nghị thượng đỉnh liên Triều đầu tiên năm 2018, hai bên đã đồng ý cải thiện quan hệ song phương, bắt đầu bằng việc khôi phục các đường dây liên lạc.

Trên thực tế, mối quan hệ liên Triều cũng như quan hệ Triều Tiên - Mỹ đã đi vào bế tắc kể từ sau khi hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều Tiên lần thứ hai tại Hà Nội vào tháng 2/2019 không đạt được thỏa thuận. Tuy nhiên, việc khôi phục đường dây liên lạc sau 13 tháng tạm ngừng có ý nghĩa quan trọng trong quan hệ Nam - Bắc.    Việc khôi phục đường dây nóng liên lạc liên Triều sẽ hứa hẹn đóng vai trò tích cực vào việc cải thiện quan hệ giữa Triều Tiên và Hàn Quốc, làm giảm căng thẳng quân sự trên bán đảo Triều Tiên; đồng thời là tín hiệu quan trọng góp phần vào việc xoay chuyển tình hình ngoại giao tổng thể.

Động thái khôi phục lại đường dây liên lạc liên Triều lần này cũng cho thấy dường như Bình Nhưỡng phần nào mong muốn khôi phục lại quan hệ với Seoul, bởi Triều Tiên trước đây thường tái khởi động quan hệ với Hàn Quốc qua việc khôi phục các kênh liên lạc. Bên cạnh đó, sau khi khôi phục các kênh liên lạc, hai nước cũng đẩy nhanh việc khôi phục quan hệ bằng cách tổ chức các cuộc đàm phán cấp cao liên Triều. Chính vì vậy, nhiều khả năng lần này, mối quan hệ hai nước sẽ có những bước chuyển biến bất ngờ. Bên cạnh đó, sự kiện lần này còn tiếp tục dấy lên những tia hy vọng xa hơn nữa về đối thoại Mỹ-Triều trong tương lai với những động thái mới.

Ngoài ra, việc Triều Tiên gửi đi tín hiệu mở ra khả năng đối thoại này còn dường như là phao cứu sinh giúp Bình Nhưỡng vượt qua những khó khăn đang gặp phải khi nước này phải đối mặt với tình trạng thiếu lương thực trầm trọng và nền kinh tế tăng trưởng âm 4,5% so với năm 2020. Bởi vậy, việc trước mắt Triều Tiên cần là viện trợ lương thực và thuốc men để đối phó với tác động của thiên tai và đại dịch Covid-19. Về dài hạn, nước này cần được gỡ bỏ các lệnh trừng phạt, được giúp đỡ để khắc phục những khó khăn kinh tế. Cho nên, rất có thể đây là điểm mấu chốt dẫn đến động thái xuống thang của Triều Tiên. Và tất nhiên điều này cũng không nằm ngoài dự liệu của các chuyên gia, Tờ Washington Post cho biết, các chuyên gia cũng cho rằng những khó khăn kinh tế mà Triều Tiên đang phải đối mặt có thể thúc đẩy Triều Tiên quay lại đàm phán với Hoa Kỳ hoặc Hàn Quốc. Trong bối cảnh đại dịch, Triều Tiên đóng cửa biên giới và cắt đứt thương mại với các nước láng giềng đã gây ra nhiều khó khăn cho nền kinh tế vốn đã bị tê liệt bởi các lệnh trừng phạt. Tựu chung lại, dù lí do là gì đi chăng nữa thì đây cũng là những động thái mới mang tín hiệu tích cực, nhận được sự hoan nghênh của cộng đồng quốc tế. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres hoan nghênh việc Triều Tiên và Hàn Quốc mở lại các kênh liên lạc, cũng như nối lại đường dây nóng quân sự. Tổng Thư ký hoàn toàn ủng hộ nỗ lực không ngừng của các bên hướng tới việc cải thiện mối quan hệ, vì hòa bình bền vững, phi hạt nhân hóa hoàn toàn và có thể kiểm chứng trên Bán đảo Triều Tiên. Trong khi đó, bà Jalina Porter, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, Mỹ cũng bày tỏ sự hoan nghênh việc nối lại đường dây liên lạc trực tiếp này và cho rằng đây là bước đi tích cực; đồng thời phía Mỹ khẳng định Mỹ ủng hộ đối thoại cũng như tiếp xúc liên Triều.

Theo các nhà phân tích, mặc dù việc Hàn Quốc và Triều Tiên nối lại liên lạc có thể giúp xoa dịu căng thẳng giữa hai miền, nhưng đây chỉ là một bước tiến nhỏ. Việc Triều Tiên có thể hồi sinh các chương trình hợp tác lớn với Hàn Quốc hoặc sớm quay trở lại các cuộc đàm phán hạt nhân với Mỹ hay không vẫn là câu hỏi còn bỏ ngỏ, cần thêm thời gian kiểm chứng. Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc tập trận thường niên Mỹ - Hàn diễn ra đã vấp phải sự phản đối từ phía Triều Tiên, có thể đây tiếp tục là rào cản trong việc cải thiện quan hệ ngoại giao song phương cũng như tiến trình phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên sẽ vẫn là một tiến trình chưa hồi kết.

Trần Thị Mỹ Hoa, Trung tâm Nghiên cứu Hàn Quốc-Triều Tiên

Tài liệu tham khảo

1. Đài KBS World (2021), Restoration of Inter-Korean Communication Lines KBS: http://world.kbs.co.kr/service/contents_view.htm?lang=e&menu_cate=northkorea&id=&board_seq=407971&page=1&board_code=

2. Kim Minji (2021), Int'l media report restored inter-Korean communication as breaking news

Korea.net:https://www.korea.net/NewsFocus/policies/view?articleId=201632&pageIndex=1

3. Thu Hiền (2021), Mở lại đường dây liên lạc, quan hệ liên Triều phục hồi sau bế tắc?

Báo Thế giới và Việt Nam: https://baoquocte.vn/mo-lai-duong-day-lien-lac-quan-he-lien-trieu-phuc-hoi-sau-be-tac-152998.html

4. Vũ Anh Tuấn (2021), Quốc tế hoan nghênh Triều Tiên và Hàn Quốc nối lại đường dây liên lạc

Báo điện tử Đài Tiếng nói Việt Nam: https://vov.vn/the-gioi/quoc-te-hoan-nghenh-trieu-tien-va-han-quoc-noi-lai-duong-day-lien-lac-877701.vov

5. Đài KBS World (2021),Ý nghĩa của việc phục hồi các đường dây liên lạc liên Triều

KBS:http://world.kbs.co.kr/service/contents_view.htm?lang=v&board_seq=407987