Mối quan hệ liên Triều cho đến nay trên thực tế vẫn đang đang trong tình trạng chiến tranh; những xung đột, căng thẳng vẫn thường xuyên hiện hữu, đặc biệt trong bối cảnh Triều Tiên có xu hướng gia tăng các vụ thử hạt nhân. Theo giới chuyên gia, tình hình giữa hai miền bán đảo sẽ trở nên căng thẳng hơn so với những năm trước do các thay đổi từ chính sách của Tân tổng thống Hàn Quốc.

Trước khi nhận chức, Tổng thống đắc cử Hàn Quốc Yoon Suk-yeol đã gửi tín hiệu thể hiện lập trường cứng rắn với Triều Tiên, cảnh báo tình huống có thể sẽ tấn công phủ đầu nếu thấy dấu hiệu sắp bị tấn công. Ông Yoon Suk-yeol đã cực lực chỉ trích chính sách thiên về đối thoại hơn là đối đầu với Bình Nhưỡng của người tiền nhiệm. Trong một bài đăng trên Facebook của mình trước cuộc bầu cử, ông Yoon cho rằng đó là cách tiếp cận thất bại và khiến cả hai bên thất vọng. Ông Yoon xác định Bình Nhưỡng là “kẻ thù chính” của Hàn Quốc[1]. Tuy vậy, trong bài phát biểu nhận chức, Tổng thống Yoon bày tỏ sẵn sàng mở lại tiến trình đối thoại phi hạt nhân đang bế tắc với Triều Tiên. Theo ông Yoon, dù chương trình vũ khí hạt nhân của Triều Tiên là mối đe dọa không chỉ với an ninh của Hàn Quốc mà cả Đông Bắc Á. Nhưng, cánh cửa đối thoại vẫn sẽ mở để có thể giải quyết mối đe dọa này một cách hòa bình. Và rằng nếu Triều Tiên thực sự bắt tay vào quá trình phi hạt nhân hóa hoàn toàn, Hàn Quốc sẵn sàng làm việc với cộng đồng quốc tế để đưa ra một kế hoạch táo bạo nhằm cải thiện mạnh mẽ nền kinh tế Triều Tiên và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân [2].

Tuy nhiên ngày 23/5/2022, trả lời phỏng vấn CNN sau khi nhận chức hai tuần, Tổng thống Yoon Suk-yeol tiếp tục nhấn mạnh lập trường cứng rắn hơn đối với Triều Tiên và mong muốn tăng cường sức mạnh quân đội của Hàn Quốc. Theo Tổng thống Yoon, thời kỳ “xoa dịu” Triều Tiên đã chấm dứt và bất cứ cuộc đàm phán nào giữa Seoul với Bình Nhưỡng cần phải được nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un khởi xướng. “Quả bóng” đang ở trong sân của Triều Tiên và đó sẽ là lựa chọn của ông Kim để bắt đầu đối thoại với Hàn Quốc [3]. Và nếu chỉ để tránh sự “khiêu khích” hoặc xung đột tạm thời của Triều Tiên, đây không phải là điều mà Hàn Quốc nên làm. Cách tiếp cận này theo ông Yoon Suk-yeol, trong 5 năm qua đã được chứng minh là thất bại. Có thể thấy, mặc dù theo đuổi lập trường cứng rắn, nhưng tân tổng thống Hàn Quốc cho biết ông luôn mong muốn một sự thịnh vượng chung trên Bán đảo Triều Tiên và khẳng định rằng việc Bình Nhường tăng cường năng lực hạt nhân không có lợi cho việc duy trì hòa bình quốc tế.

Ngay trong chuyến thăm Bộ Quốc phòng và Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân (JCS) Hàn Quốc ngày 30/5, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol nhận định tình hình an ninh trên bán đảo Triều Tiên “ngày càng nghiêm trọng”, đồng thời kêu gọi phản ứng cứng rắn với những hành động “khiêu khích” của Triều Tiên. Tại cuộc họp đầu tiên với các chỉ huy quân sự hàng đầu vào ngày 6/7/2022, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol đã chỉ đạo quân đội sẵn sàng đối phó nếu Triều Tiên  có hành động “khiêu khích”. Ông Yoon nhấn mạnh rằng bất kỳ hành động “khiêu khích” nào từ phía Triều Tiên cũng sẽ phải hứng chịu phản ứng mạnh mẽ từ Hàn Quốc và Mỹ, đồng thời ông vẫn để ngỏ khả năng đối thoại với Bình Nhưỡng.

Ngày 15/8/2022, trong bài phát biểu nhân Ngày Giải phóng, ông Yoon đã trình bày chi tiết về Kế hoạch táo bạo được nêu trong bài phát biểu nhận chức nhằm cải thiện nền kinh tế Triều Tiên. Ông Yoon nhấn mạnh việc phi hạt nhân hóa Triều Tiên là điều cần thiết cho hòa bình bền vững trên bán đảo, ở Đông Bắc Á và trên toàn thế giới; đồng thời khẳng định rằng sáng kiến táo bạo mà ông hình dung sẽ cải thiện đáng kể nền kinh tế của Triều Tiên và đời sống của người dân trong từng giai đoạn, nếu Triều Tiên ngừng phát triển chương trình hạt nhân và bắt tay vào quá trình phi hạt nhân hóa một cách thực chất. Cụ thể, Hàn Quốc sẽ thực hiện chương trình hỗ trợ lương thực quy mô lớn; cung cấp hỗ trợ cho cơ sở hạ tầng phát điện, truyền tải và phân phối điện; thực hiện các dự án hiện đại hóa cảng và sân bay cho thương mại quốc tế. Ông Yoon cũng đề nghị giúp nâng cao năng suất nông nghiệp của Triều Tiên, hiện đại hóa bệnh viện và cơ sở hạ tầng y tế, đồng thời thực hiện các sáng kiến hỗ trợ tài chính và đầu tư quốc tế[4]; [5].

Ngày sau đó, ngày 16/8/2022, Bộ Thống nhất Hàn Quốc đã hối thúc và hy vọng Triều Tiên phản hồi trước đề xuất chân thành trên của chính phủ Hàn Quốc vì hòa bình trên bán đảo Triều Tiên cũng như sự thịnh vượng chung của hai miền. Bên cạnh đó khẳng định, Hàn Quốc không có kế hoạch đề xuất một cuộc tiếp xúc cấp chuyên viên với Triều Tiên về vấn đề trên, song sẵn sàng xem xét một động thái tương tự thông qua việc đánh giá các mối quan hệ liên Triều và tình hình an ninh trên bán đảo Triều Tiên[6]. Trong cuộc họp báo đánh dấu 100 ngày tại nhiệm, ngày 17/8/2022, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol tiếp tục nhấn mạnh rằng Seoul không thể đảm bảo an ninh cho chính quyền Bình Nhưỡng cũng như không muốn hiện trạng ở Triều Tiên bị thay đổi bất hợp lý hay bằng vũ lực; đồng thời nhắc lại quan điểm kêu gọi đối thoại với Bình Nhưỡng được ông đưa ra từ chiến dịch tranh cử của mình. Ông Yoon nhấn mạnh, bất kể cuộc đối thoại nào được diễn ra giữa lãnh đạo hai miền hoặc các cuộc đàm phán giữa các quan chức cấp cao, đều không nên là màn trình diễn chính trị, mà cần phải góp phần thiết lập hòa bình thực chất trên bán đảo Triều Tiên và ở Đông Bắc Á[7].

Trong bối cảnh Tổng thống Yoon Suk-yeol có lập trường cứng rắn đối với Triều Tiên, phía Triều Tiên ngày 27/7/2022, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tại Lễ kỷ niệm 69 năm ngày ký kết Hiệp định đình chiến Chiến tranh (1950 - 1953) đã cảnh báo chính phủ của Tổng thống Yoon Suk-yeol và quân đội Seoul, khẳng định Hàn Quốc sẽ phải đối mặt với việc “bị xóa sổ” nếu có bất kỳ động thái nguy hiểm nào. Ông Kim nhấn mạnh nếu chính quyền và quân đội Hàn Quốc đang nghĩ đến đối đầu về mặt quân sự và tin rằng có thể vô hiệu hóa hoặc tiêu diệt một phần sức mạnh quân sự của Triều Tiên dựa trên các phương tiện hoặc phương pháp quân sự cụ thể, thì họ đã nhầm[8].  Ngoài ra, trong động thái phản hồi về “Kế hoạch táo bạo” của Hàn Quốc, ngày 19/8, bà Kim Yo Jong, em gái của Chủ tịch Kim Jong Un đã đưa ra tuyên bố Bình Nhưỡng sẽ không bao giờ từ bỏ chương trình hạt nhân để đổi lấy viện trợ kinh tế từ Hàn Quốc; điều này đồng nghĩa với việc phản đối Kế hoạch táo bạo của Seoul. Theo bà Kim, kế hoạch của ông Yoon là bản sao của cách tiếp cận mà chính quyền Tổng thống Lee Myung-bak trước đây đã theo đuổi nhưng thất bại. Cụ thể, cựu tổng thống Hàn Quốc từng đưa ra kế hoạch có tên là “Tầm nhìn 3.000: Phi hạt nhân hóa và mở cửa"”, với cam kết giúp thu nhập bình quân đầu người của Triều Tiên tăng lên mức 3.000 USD/năm nếu Bình Nhưỡng từ bỏ vũ khí hạt nhân. Bà Kim nhấn mạnh kế hoạch của chính quyền Yoon là đỉnh cao của sự phi lý, khi không thể tạo ra những cánh đồng dâu tằm giữa đại dương xanh thẳm. Đồng thời bà cũng đưa ra lời khẳng định: Kế hoạch hợp tác kinh tế để đổi lại chương trình hạt nhân, niềm tự hào của Bình Nhưỡng chính là một giấc mơ và niềm hy vọng lớn với ông Yoon. Triều Tiên sẽ không từ bỏ vận mệnh của mình để đổi lấy bánh ngô [9].

Có thể thấy, vấn đề Triều Tiên luôn khó đối với bất cứ Tổng thống Hàn Quốc nào. Dưới thời Tổng thống Moon Jae-in, các cuộc đàm phán về chương trình vũ khí hạt nhân được diễn ra nhưng rồi sau vẫn lâm vào bế tắc. Bởi vậy, thật dễ hiểu khi Tổng thống Yoon đưa ra quan điểm cứng rắn hơn với Triều Tiên, đặc biệt trong bối cảnh Triều Tiên không ngừng thử các vụ phóng tên lửa. Các chuyên gia cho rằng, các vụ thử tên lửa dồn dập của Triều Tiên trong thời gian qua nhằm buộc Mỹ chấp nhận ý tưởng Triều Tiên là một cường quốc hạt nhân, nhằm đạt được những ưu thế trong đàm phán về kinh tế và an ninh. Trong lễ duyệt binh tối 25/4/2022, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un đã khẳng định quyết tâm tăng cường và phát triển năng lực hạt nhân của Bình Nhưỡng với tốc độ nhanh nhất. Đồng thời nhấn mạnh lực lượng hạt nhân Triều Tiên phải luôn sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ đặc biệt và thể hiện năng lực răn đe vào mọi thời điểm

Trần Thị Mỹ Hoa

Trung tâm Nghiên cứu Hàn Quốc, Triều Tiên

Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á

Tài liệu tham khảo

1.  Lê Ngọc - Mạnh Quốc (2022), Quan hệ liên Triều sẽ đi về đâu từ “làn gió mới” của Tân Tổng thống Hàn Quốc?; https://www.nguoiduatin.vn/quan-he-lien-trieu-se-di-ve-dau-tu-lan-gio-moi-cua-tan-tong-thong-a552919.html

2.  Hyonhee Shin (2022), South Korea's Yoon suggests 'audacious' economic plan if North Korea abandons nukes; https://www.reuters.com/world/china/new-south-korean-president-seen-facing-early-north-korea-inflation-tests-2022-05-10/

3. Jessie Yeung, Paula Hancocks and Yoonjung Seo (2022), Exclusive: South Korea's new leader says age of appeasing North Korea is over; https://edition.cnn.com/2022/05/23/asia/south-korea-president-exclusive-interview-intl-hnk/index.html

4. Lee Haye-ah (2022), Yoon pledges to improve ties with Japan, offers economic aid in exchange for N.K. denuclearization;

https://en.yna.co.kr/view/AEN20220815001551315?section=nk/nk

5. Yonhap (2022),  N. Korean leader warns S. Korean gov't, military will be wiped out if they make any 'dangerous attempt';  https://en.yna.co.kr/view/AEN20220728001200325

6. Yonhap (2022), S. Korea calls on N. Korea to respond to economic aid offer; https://en.yna.co.kr/view/AEN20220816005551325?section=nk/nk.

7. The Korea Times (2022), Yoon opposes forced change of status quo in North Korea;  https://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2022/08/356_334551.html.

8. The Asahi Shimbun (2022), N. Korea's Kim vows to bolster nuke capability during parade, https://www.asahi.com/ajw/articles/14608400

9. Chae Yun-hwan (2022), (3rd LD) N. Korea rejects S. Korea's 'audacious initiative' in statement by leader's sister, https://en.yna.co.kr/view/AEN20220819000354325