THÌA VÀ ĐŨA TRONG VĂN HÓA ẨM THỰC HÀN QUỐC
Đăng ngày:
Ba nước Hàn – Trung – Nhật đều nằm ở khu vực Đông Á, có nhiều điểm tương đồng về văn hóa. Thế nhưng, trên thực tế lại khác nhau rất nhiều, trong đó, có thể kể đến là văn hóa sử dụng thìa, đũa trong ẩm thực. Thìa và đũa là một bộ dụng cụ ăn uống, được dùng để ăn cơm và thức ăn của không chỉ đối với ba nước Đông Bắc Á mà còn được cư dân của các nước trồng lúa nước coi gạo là lương thực chính trong ẩm thực sử dụng. Về mặt hình thức, thìa của Hàn Quốc có chiều dài dài nhất trong ba nước, nhưng đũa lại có chiều dài ngắn nhất. Nhìn một cách tổng thể thì sự cân bằng về chiều dài của hai dụng cụ ăn này rất hợp lý. Điều này có nghĩa là phải sử dụng hài hòa thìa và đũa trong ẩm thực của người Hàn Quốc. Phần đuôi cán thìa được thiết kế giống hình ovan, hơi lõm là để khớp với trọng lượng của chiếc thìa. Như vậy, sự tinh tế của người Hàn Quốc trong văn hóa ẩm thực còn được thể hiện đến cả chiếc cán thìa. Căn cứ vào di tích còn lại thì chiếc thìa xuất hiện tại Hàn Quốc vào khoảng thời kỳ đồ đồng, đũa xuất hiện muộn hơn. Đũa được người Trung Quốc sử dụng trong ăn uống sớm nhất trong ba quốc gia Hàn – Trung – Nhật. Trung Quốc và Nhật Bản cũng dùng đũa trong ăn uống như Hàn Quốc nhưng chủ yếu họ dùng đũa còn thìa chỉ dừng lại ở việc sử dụng để ăn món canh hoặc một số món ăn có nước khác. Ngược lại, đối với người Hàn Quốc việc dùng thìa không khác gì dùng đũa. Thìa trở thành dụng cụ chính trong ăn uống bởi vì thìa không chỉ được sử dụng để ăn canh, các món có nước mà nó còn được dùng để ăn cơm. Hàn Quốc là một trong những nước duy nhất trên thế giới sử dụng đũa làm từ kim loại, trong khi các nước dùng đũa trong ăn uống chủ yếu là đũa làm từ gỗ hoặc nhựa. Có thuyết cho rằng, vào thời kỳ đồ đồng, trong hoàng cung của vương quốc Baekje (Bách Tế) người ta đã sử dụng thìa, đũa bằng vàng và bạc như một công cụ để bảo vệ bản thân trước kẻ thù. Nước có chứa độc nếu chạm vào thìa, đũa thì màu bạc sẽ biến thành màu đen. Sau này, tầng lớp bình dân cũng sử dụng thìa, đũa làm từ kim loại như đồng. Ngày nay, người ta sử dụng đũa, thìa làm từ inox. Có thuyết khác cho rằng, Hàn Quốc khác với các quốc gia châu Á là sử dụng đồng thời thìa và đũa khi ăn nên không dùng đũa gỗ chủ yếu như các nước châu Á khác. Lý do quan trọng hơn là người ta tin rằng dùng thìa, đũa làm từ kim loại vệ sinh hơn nhiều so với làm từ gỗ hay nhựa. Nếu đến nhà hàng Hàn Quốc vào buổi chiều sẽ thấy thìa, đũa dùng lúc trước được nhúng trong nước sôi, để khô rồi bọc giấy. Như vậy đủ để chứng minh vấn đề an toàn vệ sinh được người Hàn đề cao. Thìa và đũa có ý nghĩa rất quan trọng trong cuộc sống của người Hàn Quốc từ lúc sinh ra, trưởng thành, kết hôn cho đến khi rời xa thế giới. Khi đứa trẻ tròn 1 tuổi (Dol), người ta chuẩn bị cho bé một bộ thìa, đũa riêng và bộ thìa, đũa này sẽ được thay phù hợp với sự trưởng thành của đứa bé. Khi kết hôn, cô dâu phải chuẩn bị thìa, đũa cho hai vợ chồng và sử dụng nó gần như trong suốt quãng đời. Khi có giỗ chạp, người ta cũng đặt thìa, đũa lên bàn thờ để cúng. Ở Hàn Quốc, thìa và đũa thường được phân chia thành đồ dùng thường xuyên trong gia đình và đồ dành cho khách. Cách sử dụng thìa, đũa cũng phải tuân theo nguyên tắc. Đối với người Hàn Quốc, một khi đã cầm thìa thì cho tới lúc bữa ăn kết thúc mới được đặt thìa xuống bàn ăn. Khi sử dụng đũa để gắp thức ăn thì để thìa trong bát cơm hoặc bát canh của mình, khi không dùng đũa thì nên đặt trên bàn ăn vì sẽ cần tới khi gắp thêm thức ăn. Theo truyền thống, khi ăn cơm cùng với người lớn tuổi, người Hàn Quốc không bao giờ cầm đũa trước và tránh không bỏ đũa xuống trước khi người lớn chưa ăn xong. Đây là điểm đặc biệt trong văn hóa ẩm thực Hàn Quốc và cũng là điểm khác biệt với Nhật Bản và Trung Quốc. Phan Thị Oanh – Trung tâm Nghiên cứu Hàn Quốc Tài liệu tham khảo: